Cây sala - cây vô ưu, cây hoa quý linh thiêng nơi cửa phật

-         Tên gọi chuẩn của cây là: Cây đầu lân, cây ngọc kỳ lân. Ngoài ra chúng còn có một số tên khác đó là: cây sala, cây vô ưu, cây thala, cây hàm rồng.

-         Tên Khoa học: Couroupita guianensisthuộc họ Lecythidaceae. Có nhiều sự nhầm lẫn giữa Couroupita guianensisvới Shorea robusta (cây sala) và Saraca asoca (vô ưu).

-          Tên tiếng anh: (Cannonball tree )

Cây sala được nhà thực vật học người Pháp J.F. Aublet phát hiện và đặt danh pháp khoa học Couroupita guianensis vào năm 1755.

Cũng giống như Bồ Đề, cây sala cũng có nhiều ý nghĩa linh thiêng trong đạo Phật đặc biệt là Phật giáo nguyên thủy bởi chúng gắn liền với cuộc đời Đức phật Thích Ca. Theo Kinh điển Phật giáo cho chúng ta biết rằng đức Phật được sinh ra dưới bóng cây Sala trong vườn Lumbini (Lâm-tì-ni) và chết giữa hai cây sa la ở Kushinagara (Câu-thi-na).

Ngày xưa, theo tục lệ, khi chuẩn bị đến kỳ mãn nguyệt khai hoa người con gái phải trở về quê cha mẹ để để sinh nở và Hoàng hậu Maya cũng không ngoại lệ. Tới ngày gần sinh, bà cùng với đoàn tùy tùng rời Kapilavatthu về nhà cha mẹ để sinh. Dọc đường, Hoàng hậu dừng chân nghỉ tại dưới gốc một cây Sa la ở khu vườn Lumbini, ngoại thành Kapilavatthu, thuộc nước Nepal ngày nay. Cơn đau sinh ập đến, bà tìm nơi bấu víu và cây liền nghiêng nhánh xuống cho bà vịn. Hoàng Hậu vừa vin cây thì cậu bé Siddharta ra đời và sau này tu luyện trở thành Đức Phật Thích Ca.

Chính vì thế sau này hình ảnh cây Sala vươn nhánh xuống cho hoàng hậu vịn trong lúc hạ sinh đức phật mang rất nhiều ý nghĩa đặc biệt đối với những cặp vợ chồng hiếm muộn.
 

Chùm hoa Sala nhìn giống với thần rắn Naga. Mỗi bông hoa gồm 6 cánh hoa xòe rộng che phần nhụy giống như con rắn hổ mang chín đầu đang phùng mang lên để bảo vệ Đức Phật Thích Ca lúc ngài nhập định liên tục bảy bảy bốn chín ngày dưới gốc cây bồ đề.

Trong kinh Đại Bát Niết Bàn, có kể rằng, trên đoạn đường cuối cùng trong chuyến vân du về Câu Thi Na (Kushinagara)  Đức Phật đã viên tịch giữa 2 cây sala trong tư thế nằm nghiêng, đầu hướng về phương Bắc”. Khi Ngài vừa nằm xuống, bỗng hai cây sala nở hoa rực rỡ, thơm ngát, mặc dù lúc đó không phải là mùa ra hoa, như để tiễn đưa đấng Đạo Sư về cõi niết bàn, về với cảnh giới chân như muôn thuở…
 

 

Với ý nghĩa linh thiêng gắn liền với Đạo Phật nên cây sala được sử dụng trồng ở rất nhiều những đền thờ, chùa chiền lớn đặc biệt là ở các nước Phật giáo như Ấn Độ, Thái Lan, Singgapo, Việt Nam, Sri Lanka…

 

Đến với nơi đây ngắm và thưởng thức mùi hương lạ kỳ của hoa Sala, bạn sẽ cảm thấy trong tâm khởi lên niềm hoan hỷ, an lạc, hạnh phúc tới bình yên khó tả... giúp con người giác ngộ xóa sạch ưu phiền đúng với tên gọi Vô ưu

Ngoài cây sala thì cây sen đất cũng là loài cây hoa quý thường được trồng nơi chùa chiền. Cây được nhiều nhà sư và các tín đồ phật giáo ưa chuộng. 

 

-         Cây sala là cây lâu niên với thân gỗ lớn, cây có thể phát triển tới 30 – 35m (110ft), thân gỗ lớn màu xám đậm.

-         Lá cây sala (vô ưu) to và thuôn dài màu xanh mướt và bóng khá giống với cây lộc vừng nhưng to hơn nhiều, gân lá đậm. Lá cây thường mọc trên cụm ở đầu của cành như những chùm hoa xanh lớn, thường dài 8 đến 31 cm (3 đến 12 inch).

-         Hoa sala : mọc ra trực tiếp từ thân cây. Độ dài của chùm hoa có thể lên tới 80 cm (31 inch). Vào mùa hoa nở, với một cây sala cỡ lớn có thể cho tới hơn 1000 hoa một ngày, toàn bộ thân cây được bao trùm bởi một sắc hoa đằm thắm. Hoa sala có hương thơm ngọt ngào, quyến rũ đặc biệt về buổi đêm và sáng sớm hương thơm của hoa càng nồng nàn hơn. Hoa sala (đầu lân) có chứa rất nhiều phấn hoa. Với hương thơm ngọt ngào chúng thu hút rất nhiều loài ong tới làm mật. Loài ong sử dụng chúng như là một nguồn dinh dưỡng chủ yếu trong suốt những bữa ăn

Khác với các loài hoa khác, nhụy hoa của cây sala khá đặc biệt, chúng có màu hồng sáng, bản lớn và dày mọc lệch từ 1 bên và hơi cong hướng về tâm hoa.

Hoa Sala nở quanh năm, nhưng rộ nhất là từ tháng 2 đến tháng 5.

-         Quả của cây sala có hình cầu khá lớn với vỏ gỗ cứng màu nâu nhạt, đường kính quả lên đến 14 - 25 cm. Một cây có thể đạt tới 150 quả tròn tròn như quả bóng. Khác với hoa, quả cây sala có mùi hôi khó chịu. Phổ biến cây được gọi là “cây cannonball”vì cây không chỉ gồmnhững quả lớn, tròn và nặng, màkhi rơi xuống đấtchúng sẽ tạo ra nhữngtiếng ồn lớn và nổ. Và đương nhiên cây sala thường ít được được trồng sát bên cạnh các lối đi bộ, bởi vì quả rơi xuống có thể dễ dàng gây ra thương tích tử vong.

-         Hạt cây sala: Một quả sala có rất nhiều hạt. Quả nhỏ hơn có thể chứa khoảng 65 hạt, trong khi những quả lớn có thể giữ đến 550 hạt.
Công dụng của cây Sala

Tác dụng trong y học: Vỏ cây, lá cây và hoa sala đều được sử dụng để làm thuốc bởi chúng có tính chất chống vi khuẩn giúp kháng khuẩn, sát trùng và giảm đau. Đã có rất nhiều bài thuốc hay dân gian từ cây sala được ông cha ta lưu truyền tới tận ngày nay:

-          Vỏ cây được cho là chữa bệnh cảm lạnh, đau bụng.

-         Nước ép từ lá của cây sala có thể điều trị bệnh sốt rét và bệnh ngoài da, trong khi nhai lá non làm giảm đau răng.

-         Hạt cây sala có thể khử trùng vết thương.

Ngoài ra cây sala thường được sử dụng trồng nhiều trang trí cảnh quan sân vườn đặc biệt do chúng có ý nghĩa linh thiêng trong đạo phật nên được trồng nhiều hơn cả trong các khu vực chùa, chiền. Cây sala cũng được coi là vật phẩm để công đức trồng trong chùa của nhiều tín đồ Phật giáo.

Gỗ của cây sala được sử dụng để làm hương. Vỏ của trái sala còn được chế làm đồ dùng

Cũng giống như các cây bóng mát thân gỗ lớn khác. Cây sala khá dễ trồng và chăm sóc. Cây khỏe, kháng chịu sâu bệnh tốt. Tuy nhiên muốn cây phát triển tốt hơn bạn nên chú ý một số chú ý sau:

-         Nơi trồng cần nhiều nắng, thoáng gió. Cây có thể được nhân giống bằng phương pháp gieo hạt hoặc giâm cành...Cây con mới trồng cần được chăm sóc nhiều hơn, bạn nên cắm cọc cho cây. Khi cây lớn lên 1 chút thì chúng ta có thể cắt tỉa những cành nhỏ phía dưới để cây phát triển lên cao.

-         Cây sala rất khỏe, nên chúng có thể thích hợp với nhiều loại đất khác nhau kể cả đất phèn chua, đất thịt, đất pha cát, đất úng nước. 

-         Bón phân theo định kỳ 2 – 5 lần/ năm.

-         Chú ý sâu đục thân hại cây. Bạn có thể quét bôi quanh phần thân cây dưới để chống sâu.